Γιατί είναι αποτελεσματική η Λεξισαφήνιση Διαβάζοντας Δυνατά;
Ο μαθητής που καταλαβαίνει όλες τις λέξεις στη σελίδα που διαβάζει θα μπορεί να διαβάσει αυτή τη σελίδα δυνατά, χωρίς το παραμικρό ψεγάδι. Θα αισθάνεται ζωντανός και σε εγρήγορση και θα καταλαβαίνει πλήρως αυτά που διαβάζει. Αλλά όταν ένας µαθητής προσπερνάει µια λέξη ή σύµβολο που δεν καταλαβαίνει, η παρανοηµένη λέξη προκαλεί διακοπή της φωνής του ή της σωµατικής του παρουσίας (της σωματικής του κατάστασης). Η φωνή του μπορεί ν’ αλλάξει, μπορεί να κομπιάσει σε μια λέξη, να κάνει κάποια γκριμάτσα, να μισοκλείσει τα μάτια του ή να έχει κάποια άλλη αντίδραση.
Αυτό είναι εύκολο να το καταλάβετε, αν θυµηθείτε ότι ένα άτοµο νιώθει κενό µόλις περάσει µια λέξη ή σύµβολο που δεν καταλαβαίνει. Ίσως κάνει κάποιο λάθος στην ανάγνωση, ακριβώς στο σηµείο της παρανοηµένης λέξης, ή µπορεί να συνεχίσει την ανάγνωση πέρα από την παρανοηµένη λέξη και να κάνει λάθος σε µια επόµενη λέξη ή σύμβολο. Θα νιώθει πιο κουτός και θα προσπαθήσει να αντισταθµίσει το συναίσθηµα της κουταµάρας διαβάζοντας µε περισσότερη προσπάθεια. Αυτό θα εκφράζεται πάντα µε κάποια ενέργεια, που δεν είναι η καλύτερη δυνατή, την οποία ο λεξισαφηνιστής πρέπει να παρατηρήσει και να χειριστεί αµέσως.
Οτιδήποτε κάνει ο µαθητής εκτός από το να διαβάζει τη σελίδα εύκολα, φυσικά και τέλεια αποτελεί αντίδραση που δεν είναι η καλύτερη δυνατή. Παραδείγµατα µερικών αντιδράσεων που δεν είναι οι καλύτερες δυνατές και οι οποίες µπορεί να εµφανιστούν είναι:
1. Το να προσθέτει ο µαθητής µια λέξη, να παραλείπει µια λέξη ή ν’ αλλάζει κάποια λέξη στην πρόταση που διαβάζει.
2. Το να κοµπιάζει ο µαθητής σε κάποια λέξη ή να τη λέει λάθος.
3. Το να κάνει παύση ο µαθητής ή να διαβάζει πιο αργά.
4. Το να συνοφρυώνεται ο µαθητής ή να δείχνει αβέβαιος.
5. Το να αρχίζει να είναι άκαµπτος ο µαθητής ή να σφίγγει κάποιο µέρος του σώµατός του όπως, για παράδειγµα, να µισοκλείνει τα µάτια του, να σφίγγει τις γροθιές του ή να δαγκώνει τα χείλη του ή να εκδηλώνει κάποια άλλη σωµατική αντίδραση.
6. Το να διαβάζει ο µαθητής µε προσπάθεια.
7. Το να διαβάζει ο µαθητής µε µια ροµποτική ευχέρεια (γεγονός που συµβαίνει όταν έχει πιεστεί να διαβάζει «σωστά», από κάποιον που δε γνωρίζει τίποτα από παρανοηµένες λέξεις).
Μπορούν να εµφανιστούν και άλλες εκδηλώσεις.
Τα παραπάνω δεν αποτελούν το σύνολο των αντιδράσεων, αλλά έχουν σκοπό να δώσουν µια ιδέα για το τι να ψάξει κάποιος. Για να είµαστε ειλικρινείς, κάποιος µπορεί να κοµπιάσει στην ανάγνωση αν προσπαθεί να διαβάσει µε αµυδρό φως ή αν έχει πρόβληµα µε τα µάτια του ή αν είναι δύσκολο να διακρίνει τα τυπογραφικά στοιχεία, το γραφικό χαρακτήρα ή τις διορθώσεις µε µολύβι στο κείµενο. Έτσι, είναι αναγκαίο η Λεξισαφήνιση διαβάζοντας δυνατά να γίνεται µόνο σε άπλετο φως, και αν το άτοµο φοράει συνήθως γυαλιά, θα πρέπει να φοράει τα γυαλιά του και η ίδια η ύλη που λεξισαφηνίζεται δεν πρέπει να έχει µουντζούρες και σβησίµατα. Θα πρέπει να αποµακρύνουµε όλους τους πιθανούς λόγους για τους οποίους ο µαθητής δεν θα µπορούσε να δει το κείµενο καθώς και τους λόγους για τους οποίους το κείµενο θα ήταν δυσανάγνωστο. ∆ιαφορετικά, θα λέει απλώς ότι δεν µπορούσε να το δει ή ότι το φως ήταν κακό ή κάποιον άλλο εσφαλµένο λόγο.
Όποτε το άτομο κάνει λάθος στην ανάγνωση ή αντιδρά με έναν τρόπο που δεν είναι ο καλύτερος δυνατός, θα βρεθεί πάντα μια παρανοημένη λέξη πριν από εκείνο το σημείο ή, μερικές φορές, ακριβώς στο σημείο εκείνο.
Παράδειγμα: Ο μαθητής διαβάζει την σελίδα δυνατά. ∆ιαβάζει: «Ο Ρένος περπάτησε µέχρι το σπίτι αργά και σκεπτικά». Έπειτα συνοφρυώνεται. Ο λεξισαφηνιστής του κάνει σήµα να σταµατήσει λέγοντας: «Αυτό ήταν», και έπειτα ρωτάει: «Υπάρχει εκεί κάποια λέξη ή σύµβολο που δεν κατάλαβες;». (Αν ο µαθητής αναρωτιέται γιατί τον σταµάτησε, ο λεξισαφηνιστής τού λέει ποια αντίδραση παρατήρησε.) Ο µαθητής ρίχνει µια µατιά σ’ αυτό που διάβασε. Νιώθει αβέβαιος για τη λέξη «αργά». Το λέει αυτό στο λεξισαφηνιστή, βρίσκει τη λέξη «αργά» στο λεξικό και τη χρησιµοποιεί σε προτάσεις µέχρι να την καταλαβαίνει πλήρως.
Όταν η λέξη που είχε παρανοηθεί εντοπιστεί και αποσαφηνιστεί, ο µαθητής θ’ αρχίσει να δείχνει πιο εύστροφος και θ’ αρχίσει να διαβάζει καθαρά και σωστά για άλλη µια φορά.
Διαδικασία
1. Ο µαθητής και ο λεξισαφηνιστής κάθονται ο ένας απέναντι από τον άλλο.
Ο µαθητής και ο λεξισαφηνιστής κάθονται ο ένας απέναντι από τον άλλο σ’ ένα τραπέζι ή γραφείο. Ο καθένας έχει το δικό του αντίτυπο του κειµένου προς λεξισαφήνιση. Ο λεξισαφηνιστής πρέπει να µπορεί να βλέπει ταυτόχρονα το µαθητή και τη σελίδα που βρίσκεται µπροστά του.
2. Υπάρχουν λεξικά διαθέσιµα.
Ο µαθητής πρέπει να έχει στη διάθεσή του ένα καλό, απλό λεξικό και οποιαδήποτε άλλα λεξικά µπορεί να χρειαστεί. (Πάνω απ’ όλα, µη χρησιµοποιείτε το λεγόµενο «λεξικό τσέπης». Έχει διαφορά από ένα απλό, καλοδιατυπωµένο λεξικό. Το λεξικό τσέπης είναι αυτό που παίρνεις συνήθως από τα ράφια µε τα χαρτόδετα βιβλία στα πολυκαταστήµατα. Αρκετά συχνά ορίζει τη λέξη Α σαν λέξη Β, και έπειτα ορίζει τη λέξη Β σαν λέξη Α. Επίσης παραλείπει όλους τους υπόλοιπους ορισµούς και όλους τους τεχνικούς ορισµούς.)
3. Αναγνώριση των παρανοηµένων λέξεων από τον µαθητή.
Πριν ο µαθητής αρχίσει να διαβάζει, θα πρέπει να του ειπωθεί ότι, αν διαβάζει κάτι που δεν καταλαβαίνει πλήρως, πρέπει να το πει στο λεξισαφηνιστή ή, αν δει κάποια λέξη της οποίας δε γνωρίζει τη σηµασία, θα πρέπει να σταµατήσει, να βρει τη λέξη στο λεξικό και να την αποσαφηνίσει αντί να συνεχίσει παρακάτω. Ο µαθητής θα πρέπει να ενθαρρυνθεί να βρίσκει ο ίδιος και να αποσαφηνίζει παρανοηµένες λέξεις. Ο λεξισαφηνιστής σ’ αυτή τη µέθοδο δε θα ’πρεπε ποτέ να εµποδίσει το µαθητή να αποσαφηνίσει µια λέξη που ο µαθητής αναγνώρισε ως παρανοηµένη. Η Λεξισαφήνιση Διαβάζοντας Δυνατά επιφέρει ικανότητα σ’ αυτό, έτσι ώστε ο µαθητής να βρίσκει και να αποσαφηνίζει τις δικές του παρανοηµένες λέξεις στο µέλλον.
4. Ο µαθητής διαβάζει δυνατά το κείµενο στο λεξισαφηνιστή.
Ο µαθητής διαβάζει δυνατά το κείµενο στο λεξισαφηνιστή. Ενώ ο µαθητής διαβάζει, ο λεξισαφηνιστής παρακολουθεί από το δικό του αντίτυπο του κειµένου, προσέχει το µαθητή και τον ακούει.
Ο λεξισαφηνιστής πρέπει να είναι σε πλήρη ετοιµότητα και να βλέπει ή να ακούει όποιες αντιδράσεις του µαθητή δεν είναι οι καλύτερες δυνατές, καθώς αυτός διαβάζει.
5. Αντίδραση η οποία δεν είναι η καλύτερη δυνατή ισοδυναµεί µε παρανοηµένη λέξη.
Μια αντίδραση του µαθητή σ’ αυτά που διαβάζει η οποία δεν είναι η καλύτερη δυνατή, είναι ένδειξη για το λεξισαφηνιστή ότι ο µαθητής συνάντησε µια παρανοηµένη λέξη. Ο λεξισαφηνιστής κι ο µαθητής πρέπει τώρα να εντοπίσουν ποια ακριβώς ήταν η παρανοηµένη λέξη ή σύµβολο. Θα βρεθεί πριν ή, µερικές φορές, ακριβώς στο σηµείο όπου συνέβη η αντίδραση.
6. Βρίσκει την παρανοηµένη λέξη.
Αν δεν είναι ολοφάνερο στο µαθητή ότι αντέδρασε και απλά συνεχίζει να διαβάζει, ο λεξισαφηνιστής λέει: «Αυτό ήταν. Υπάρχει εκεί κάποια λέξη ή σύµβολο που δεν κατάλαβες;». Είναι καθήκον του λεξισαφηνιστή να καθοδηγήσει το µαθητή προκειµένου να βρει την παρανοηµένη λέξη. Βρίσκεται είτε στο σηµείο που παρατηρήθηκε η αντίδραση είτε πριν απ’ αυτό. Το θέµα είναι ότι ο µαθητής πρέπει να οδηγηθεί σ’ αυτή. Και έπειτα την κοιτάζει στο λεξικό.
Είναι πιθανό ο µαθητής να µπορέσει να εντοπίσει την παρανόησή του αµέσως και να πει στο λεξισαφηνιστή ποιά είναι. Ή µπορεί να συναντήσει δυσκολία στην εύρεσή της και ο λεξισαφηνιστής θα πρέπει να τον βοηθήσει να τη βρει.
Ο λεξισαφηνιστής βοηθάει το µαθητή βάζοντάς τον να κοιτάζει όλο και πιο πριν στο κείµενο από το σηµείο που αντέδρασε, ωσότου βρεθεί η παρανοηµένη λέξη. Ο λεξισαφηνιστής μπορεί επίσης να κάνει έναν δειγματοληπτικό έλεγχο στο μαθητή. Δειγματοληπτικός έλεγχος σημαίνει να επιλέγεις λέξεις από το κείμενο που έχει ήδη διαβάσει ο μαθητής και να τον ρωτάς τι σημαίνουν για να δεις αν ξέρει τους ορισμούς τους. Ο λεξισαφηνιστής διαλέγει µια προηγούµενη λέξη και απλώς ρωτάει: «Τι σηµαίνει __________;».
Αν ο µαθητής είναι αβέβαιος για οποιαδήποτε λέξη ή δίνει λάθος ορισµό, τότε παίρνουν αυτή τη λέξη και την αποσαφηνίζουν στο λεξικό.
7. Αποσαφηνίζει τη λέξη.
Μόλις βρεθεί η παρανοηµένη λέξη, πρέπει να αποσαφηνιστεί πλήρως στο λεξικό. Χρησιµοποιήστε τη διαδικασία από το τµήµα «Βήµατα για την αποσαφήνιση µιας λέξης», που καλύπτεται στο άρθρο «Αποσαφήνιση Λέξεων».
8. ∆ιαβάζει ξανά την πρόταση.
Ο λεξισαφηνιστής ζητάει τότε από το µαθητή να διαβάσει άλλη µια φορά την πρόταση του κειµένου στην οποία βρέθηκε η παρανοηµένη λέξη ή σύµβολο. Ο µαθητής το κάνει, και, αν τη διαβάσει σωστά, µε κατανόηση, συνεχίζει να διαβάζει το κείµενο. Οποιεσδήποτε περαιτέρω αντιδράσεις που δεν είναι οι καλύτερες δυνατές αντιµετωπίζονται βρίσκοντας την επόµενη παρανοηµένη λέξη και αποσαφηνίζοντάς την ως ανωτέρω.
9. Η Λεξισαφήνιση διαβάζοντας δυνατά συνεχίζεται ωσότου το κείµενο ολοκληρωθεί.
Η Λεξισαφήνιση Διαβάζοντας Δυνατά συνεχίζεται ωσότου το κείµενο προς λεξισαφήνιση ολοκληρωθεί.
Σ’ αυτό το σηµείο, στην περίπτωση που δύο µαθητές κάνουν Λεξισαφήνιση διαβάζοντας δυνατά ο ένας στον άλλο, αλλάζουν ρόλους, και ο µαθητής που µόλις ολοκλήρωσε τη λεξισαφήνιση γίνεται λεξισαφηνιστής.
Ο µαθητής κάνει λεξισαφήνιση στο ίδιο κοµµάτι του κειµένου και έπειτα συνεχίζει µε το νέο απόσπασµα.
∆ουλεύουν αλλάζοντας ρόλους κατ’ αυτόν τον τρόπο, λεξισαφηνίζοντας το κείµενο κοµµάτι κοµµάτι, ωσότου το ολοκληρώσουν κι οι δύο.
Σηµεία που πρέπει να προσέξετε και συµβουλές
Συµβαίνει περιστασιακά οι µαθητές που κάνουν τη λεξισαφήνιση να οδηγηθούν σε καβγά ή αναστάτωση. Αν συµβεί κάτι τέτοιο, ξέρετε ότι συνέβη ένα απ’ τα δύο. Είτε:
1. Επιβλήθηκαν στο µαθητή «παρανοηµένες λέξεις» που ήταν στην πραγµατικότητα κατανοητές, είτε
2. Πραγµατικά παρανοηµένες λέξεις δεν ανιχνεύτηκαν και ο µαθητής συνέχισε να διαβάζει παρακάτω.
Αν τυχόν κάποιες λέξεις κακώς κοιτάχτηκαν στο λεξικό, µπορείς να τακτοποιήσεις το θέµα ρωτώντας το µαθητή αν υποχρεώθηκε να κοιτάξει λέξεις που καταλάβαινε. Αν αυτό είναι που συµβαίνει, το πρόσωπό του θα φωτίσει και θα σας πει τη λέξη ή τις λέξεις που κακώς υποχρεώθηκε να αποσαφηνίσει. Αφού γίνει αυτό, η λεξισαφήνιση µπορεί να συνεχιστεί.
Αν η παραπάνω ενέργεια δεν τακτοποιήσει την κατάσταση, τότε ξέρουµε ότι έχουν ξεφύγει παρανοηµένες λέξεις. Βάλε το λεξισαφηνιστή να επιστρέψει το µαθητή πίσω, εκεί όπου τα πήγαινε καλά για τελευταία φορά, και από κει να προχωρήσει παρακάτω στο κείµενο, ακολουθώντας τη διαδικασία Λεξισαφήνισης Διαβάζοντας Δυνατά και βρίσκοντας τις παρανοηµένες λέξεις που έχουν ξεφύγει. Θα βρεθεί συχνά ότι ξέφυγαν αρκετές παρανοηµένες λέξεις κι όχι µόνο µία.
Το τελικό αποτέλεσµα µιας πολύ καλής Λεξισαφήνισης Διαβάζοντας Δυνατά είναι ένας µαθητής που είναι βέβαιος ότι δεν έχει καµιά παρανοηµένη λέξη στην ύλη του, έτσι ώστε να µπορεί εύκολα να τη µελετήσει και να την εφαρµόσει.
Η Λεξισαφήνιση Διαβάζοντας Δυνατά είναι ένας µεγάλος σωτήρας του πολιτισµού.
Έχει ζωτική σηµασία η Λεξισαφήνιση Διαβάζοντας Δυνατά να γίνεται σωστά και κατά γράµµα.